Tuz Gölü’nün zorlu koşullarına adapte olan Schrenkiella Parvula bitkisinin davranışı uzay ortamında araştırılacak. Bitkinin yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği direncin uzayda devam edip etmediği izlenecek.
Türkiye Uzay Ajansı’nın (TUA) ilk insanlı uzay görevi için Türk uzay yolcusu (astronot) Alper Gezeravcı, 17 Ocak 2024 tarihinde uzaya gönderilecek. Alper Gezeravcı’nın uzayda gerçekleştireceği deneyler arasında bir botanik deneyi de bulunmaktadır.
Tuz Gölü’nde endemik olarak yetişen Schrenkiella Parvula bitkisinin uzay ortamında tuz ve diğer stres etkenlerine verdiği tepkiler araştırılacaktır. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) gerçekleştirilecek deneyde, Tuz Gölü’nün tuzlu ortamına dayanan bitkinin yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği tolerans ile mikro yerçekimi arasındaki etkileşim gözlemlenecektir.
Yaşar Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. İsmail Türkan, Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday’dan oluşan ekip tarafından tasarlanan deneyde, yüksek tuzlu ortamlara dirençli bitkinin çok zayıf yerçekiminde yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği toleransın devam edip etmediği incelenecektir.
Uzay ortamında bu tür bir etkileşimin ilk kez araştırılacak olmasını belirten Prof. Dr. İsmail Türkan, şunları söyledi:
“Bitkinin bu özelliğinin, diğer gezegenlerde kurulması planlanan üslerde, tuz ve metal içeriği yüksek regolitlerin (Ay ve Mars toprağı) iyileştirilmesi ve astronotların çeşitli atıklarının arıtılmasında kullanılabilme potansiyelinde olduğunu düşünüyoruz. Bitki sodyum klorür dışında, lityum ve bor gibi elementlere de toleranslı olduğundan uzayda ağır metal ve diğer çevresel streslere karşı toleransın araştırılması konularında ileride yapılacak deneylerde de kullanılabilir. Bu ilk bilim misyonu kapsamında ülkemize ait, dünyada model olarak kabul görmüş endemik bir bitki türü ile uzay ortamında ilk kez deney yapılacak olması çok önemli.”
Uzayda 13 farklı Deney Yapılacak
Türk uzay yolcusu Alper Gezavcı, 13 farklı deney yapacak. Radyasyona maruz kalmanın kansere neden olan baskılayıcı hücrelere etkisi incelenecek. Dünyada zorlu koşullara adapte olan mikroalg türlerinin yerçekimsiz koşullar altında büyüme ve dayanıklılık testlerinin gerçekleştirilmesi, metabolik değişikliklerinin incelenmesi, karbondioksit yakalama performanslarının ve oksijen üretim kabiliyetleri gözlemlenecek. Elektronik kart üretim teknolojisi test edilecek. Propolis maddesinin mikro yerçekimi ortamındaki bakterilerin yer çekimli ortamdaki bakterilerle benzer sonuçlar verip vermeyeceği karşılaştıracak.
