Plastikler yaşamamızda yer alan sert yapılı malzemelerdir. Kimyasal açıdan polimer grubunda yer alır. Dünya üzerinde çeşitli pek çok plastik türü bulunur. Molekül yapıları birleştirildiğinde zincirler oluşur ve her zincir büyük yapılı molekül oluşturur. Bu büyük yapılı molekül zincirlerine Polimer denir. Polimer, azot, klor, oksijen elementleri ile meydana gelen organik bileşiklerdir. Monomerlerin zincir şeklinde birleşmesiyle oluşan molekül polimerdir. Polimerler, işleme yöntemine göre sınıflandırılır. Termoplastikler ve Termosetler olmak üzere iki sınıftan oluşur.
Isı ve basınçtan birinin tek yada bir arada uygulanması ile plastiklere şekil verilir. Plastiğin hammaddesi soda, cam elyafı, kağıt vb. maddelerden üretilir ve hammaddesi Hidrokarbonlardır.
Plastik Hammadde Örnekleri
PE (POLİETİLEN)
Polietilen hammadde yoğunluğuna göre ayrılır. AYPE(alçak yoğunluklu polietilen), LAYPE(lineer alçak yoğunluklu polietilen) gibi. Yoğunluk azaldıkça yumuşama sıcaklığı düşer. Özelliklerinden diğeri kimyasallara karşı dayanaklılık gösterir. PE şu gibi malzemelerin ambalajlanmasını sağlar.
- Uzun ömürlü gıdalar
- Su boruları
- Kimyasal maddeler gibi…
ALÇAK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN(LDPE)
Tatsız, renksiz, düşük yoğunluğa sahip hammaddedir. Naylon torba, damlama borusu, sera örtüsü, peçete torbası, kapak gibi yerlerde kullanılır.
LİNEER ALÇAK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN(LLDPE): İyi bir yüksek çekme dayanımına ve delinme gücüne sahip, esnek yapılı hammaddedir. Streç film, dondurulmuş gıdalar, ısıtmalı borular enjeksiyon kalıplama, kovalar, oyuncaklar da kullanılır.
HDPE (YÜKSEK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN(HDPE):Yüksek yoğunluklu, LLDPE ’den daha yüksek çekme dayanımına sahip hammaddedir Alçak yoğunluklu polietilene göre ısıya karşı dirençlidir. Oyuncak, tekne yapımı, depo yapımı, elektronik eşya yapımı, katlanabilir sandalye, gaz dağıtım borularında kullanılır.
PP (POLİPROPİLEN)
Monomer PP’ nin polimer duruma gelmesi ile elde edilir. Yapılarına bağlı olarak, su da yüzen ve yoğrulamaya karşı oldukça dirençli hammaddedir. Gelin bu hammaddenin diğer özelliklerini maddeler halinde açıklayalım:
- UV ışığına karşı dayanaklı değildir.
- Maliyet olarak düşük hammaddedir.
- Darbelere karşı oldukça iyidir.
- Dayanımları iyi değildir.
- Yalıtkan maddelerdir
- Sürtünme gücü düşüktür.
Gıda paketlenmesi, halat, hoparlör, termal kıyafetler, fan, halı, banyo gereçleri, elbise askılarında kullanılır.
PC(POLİKARBONAT)
Termoplastik grubunda yer alan işlenmesi kolay, şekilsiz bir hammaddedir. Özelliklerini şöyle açıklayalım:
- En saydam polimerdir.
- Enjeksiyon kalıplama için uygundur.
- UV ’ye karşı dayanıklıdır.
- Yandığı zaman kendi sönen maddedir.
- Korozyona karşı dayanıklıdır.
- Esnek yapılı oda sıcaklığında çatlamadan oluşturulur.
- Sağlam ve dayanıklıdır.
Tıbbi cihazlarda, metreler, trafik ışıkları, CD, pencereler, diyaliz cihazı muhafızları, farlar, soketler de kullanılır.
PVC(POLİVİNİLKLORÜR)
PVC, VCM (vinil klorür monomer) ‘nin polimerizasyonu ile oluşan hammaddedir. PVC ucuz olması nedeniyle çok kullanılan maddedir. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Yalıtım özelliği iyidir.
- UV dayanıkdır.
- Ses yalıtımına sahiptir.
- Darbelere dayanıklı değildir.
- Düşük su geçirgenliğine sahip maddedir.
Yer döşemesi, pis su boruları, ayakkabı, branda, cephe kaplama, yapay deri, kumaş kaplama, yağmurluklar, bahçe hortumu, duvar kaplamalarında kullanılır.
TPE(TERMOPLASTİKELASTOMER)
Kauçuk özellikleriyle plastiklerin geri dönüştüren ve işleme özelliğini birleştiren kauçuğa benzer maddedir. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Soğutulduğunda kararlıklarını geri edinir.
- Isı uygulaması ile atıkların yeniden kullanılmasını sağlar.
- Kalıplama teknolojisi ile işlenebilir.
- Isıya karşı dayanaklıdır.
- Renklenebilir.
- Az enerji tüketir.
- Düşük yoğunluğa sahiptir.
Yer döşemesi, levha, ayakkabı, gıda ambalajı, oyuncaklar, kumaş kaplama, naylon blok kopolimerle, kulaklık kablolarında kullanılır.
NAYLON(POLİAMİD)
Dünyadaki ilk sentetik liftir. Poliamid halk arasında naylon olarak adlandırılır. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Mekanik dayanımı iyi olan liftir.
- Kimyasal dayanımı iyi değildir.
- Güneşe dayanıksız olduğu için perde yapımı için uygun değildir.
- Suyu emme yapısına sahiptir.
Mayo, spor giyimleri, çoraplar, ceket, gömlek, halı, perde, çadır, uyku tulumu, şemsiyelik, paraşüt kumaşlarında, otomobil lastiklerinde kullanılır.
PPA(POLİFTALAMİD)
Termoplastik naylon bir hammaddedir. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Yüksek sıcaklıkta çekme ve bükme gibi özelliğe sahiptir.
- U V’ye karşı uzun süre dayanıklıdır.
- Isıya ve neme karşı dayanıklıdır.
- 150 derecede motor yağı ,trafo yağı gibi çeşitli yağlara karşı dirençlidir.
Termostat koruyucuları, takozlar, bazı vana gövdeleri, hava soğutucuları gibi alanlarda kullanılır.
PS(POLİSTİREN)
Petrolden elde edilen ve stiren monomerinin polimerizasyonu ile oluşan maddedelerdir. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- UV ’ye dayanaklıdır.
- Asit ve tuza karşı dirençlidir.
- Kolay işlenir.
- Sert yapıya sahip olmakla kırılgandır.
Boru, ayakkabı boya kutusu, kauçuk, paneller, kozmetik ürün kutularında kullanılır.
ABS(AKRİLONİTRİL BUTADİEN STİREN)
Termoplastik polimer hammaddedir. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Kimyasal olarak dirençlidir.
- Darbe dayanımına dayanıklıdır.
- Kolay işlenir.
- İyi elektrik özelliğine sahiptir.
Koruyucu kaslar, oyuncaklar, tv kasalarda kullanılır.
POM(POLİOKSİMETİLEN)
Termoplastik türüdür. Özelliklerini şöyle sıralayalım:
- Yüksek sıcaklığa dayanıklıdır.
- Çeşitli kimyasal durumlara karşı dayanıklıdır.
- Kararlı yapıya sahiptir.
- Düşük nem emilimine sahiptir
Zincirler, klipsler, kalem, plastik çakmak soluk alma cihazları, saatlerde kullanılır.