Savunma sanayisinden beyaz eşyaya, otomotivden havacılığa, yenilenebilir enerji tesislerinden akıllı telefonlara, oyuncaklardan en güçlü bilgisayarlara, CNC’li torna tezgâhlarından tomografi cihazlarına ve 5G’den yapay zekâ uygulamalarına kadar her alanda kullanımı giderek yaygınlaşan yarıiletkenler konusundaki yatırım yarışı, 2021 yılında tedarik zincirindeki kopmalar sonrasında başladı.
Esasında bir otomobilde kullanılan tüm yarıiletken çiplerin çıplak maliyeti 500 dolar civarında kalıyor. Ancak bu çiplerin kullanıldığı, sensörler, fren ve güç aktarma sistemleri ve internet bağlantılarının değeri binlerce doları buluyor. Elektrikli veya hibrit motorlu taşıtlarda söz konusu maliyet en az yüzde 100 oranında artıyor. Maliyetler en yüksek düzeyine lüks otomobillerde ulaşıyor. Bu nedenle otomotiv sanayisi güçlü ülkelerin, yarıiletken malzeme yatırımlarında da diğer ülkelere göre daha erken davrandığı gözlemleniyor.
Yarıiletkenler alanındaki yatırım patlamasının diğer nedenlerini şöyle sıralamak mümkün:
■ Dünya çip üretiminin yaklaşık yüzde 70’i Doğu Asya ülkelerde yapılıyor. Bu bölgede ABD ile Çin arasında ortaya çıkan siyasi, ekonomik ve askeri gerilimlerin, çiplerin üretimini ve ithalatçı ülkelere ulaştırılmasını aksatacağı yönündeki endişeler üretimdeki “yerelleşme” eğilimlerini güçlendiriyor.
■ 2015 sonrasında dünya dış ticaretinde korumacılık eğiliminin güçlenmesi, çiplerde de “yerli ve milli” üretiminin gündeme gelmesi ile sonuçlanıyor.
■ Elektronik sistemlerin tedarik sürecindeki sorunlar veya bunların yüksek fiyatları, tüm sektörlerin üretimini, verimliliğini ve ekonominin büyümesini doğrudan etkiliyor. Bu nedenle ekonomi yönetimleri elektronik, mekatronik ve makine sanayilerini yerelleştirmeye ve kendi ülkelerinde geliştirmeye öncelik tanıyor.
Yatırım Yarışı
Yarıiletkenler ile ilgili yatırım paketlerinde milyon dolar ile ifade edilen projeler bir habere konu olamıyor. Şirketlerin yatırımları 1 ile 5 milyar dolar arasında değişiyor. Ülkelerin yatırımları ise 5 milyar dolardan başlıyor. Dünyanın büyük ekonomilerinde, 2022 Ekim ayının sonuna kadar kesinleşen yarıiletken yatırımları şu projelerden oluşuyor:
ABD: Başkan Joe Biden’ın geçen 9 Ağustos’ta imzaladığı ve ülkenin iki büyük partisine mensup milletvekillerinin kabulü için oy verdiği Chip Yasası uyarınca beş yıl içinde yarıiletken yatırımlarına 52 milyar dolar harcanacak. Bilimsel araştırmaların finansmanı ve imalat sanayisi dallarının modernleştirilmesi için ayrılan kaynakların toplamı ise 150 milyar dolar olacak. ABD’de son 30 yılın bu en büyük sanayi atılımında sağlanacak teşvik ve diğer destekler, Çin ile üretim ilişkisini devam ettiren şirketlere verilmeyecek. Şirketlerin teşvikleri amaçlanan konular dışında kullanımını önlemek ve denetlemek için 50 kişilik bir müfettiş kadrosu görev yapacak.
ABD yarıiletken şirketleri, Intel, Qualcomm, AMD (Advanced Micro Devices), Micron ve Nvidia ülke içinde yatırım yapmak için projeler hazırladı. 60’lı yıllardan bu yana çip üreten Intel yönetimi AB üyesi Almanya, İtalya, Fransa, İrlanda, İspanya ve Polonya’da yapılacak yatırımların toplam değerinin 33 milyar Euro’yu bulacağını açıkladı. 2030’a kadar yapılacak yatırımların ise toplam olarak 80 milyar Euro’ya yükseleceği hesaplandı.
Yarıiletken talebi artınca 2014’de ifl asın eşiğine gelen AMD, ürün farklılaştırması sayesinde yeni bir gelişme ivmesi kazandı. Qualcomm ve Nvidia şirketleri ise inovasyona öncelik vererek pazar paylarını büyüttü.
Micron Technologies şirketi, 1978’de dört mühendis tarafından danışmanlık şirketi olarak kurulmuştu. Patates ticareti ile milyarder olan J. R. Simplot’un desteği ile bir yarıiletken fabrikasını faaliyete geçiren girişimciler bellek çipleri konusunda uzmanlaştı. Micron, 2022 yılında geliştirdiği üç boyutlu ve 232 katmanlı 3D NAND çipini piyasaya sürdü ve 2030’a kadar toplam 40 milyar dolarlık yatırım yapmayı planladı. Koreli Samsung şirketi ise Texas’ın Austin şehrinde 17 milyar dolar harcayarak yeni bir çip fabrikası kuracağını açıkladı.
KAYNAK:
1.https://www.dunya.com/ekonomi/cip-yatirimlarinda-buyuk-patlama-haberi-673260